Kampen - Ruimte voor de rivier

Zalk natuurontwikkeling in de uiterwaarden (tussen knooppunt 3 en 76)
In het kader van rijkswaterstaatproject "Ruimte voor de rivier" worden vanwege natuurcompensatie op 5 verschillende plekken uiterwaarden opnieuw ingericht. In het Zalkerbosch wordt het bestaande hardhout-ooibos met 5 hectare uitgebreid. Ooibos is op natuurlijke wijze ontstaan langs rivieren. Ooi is een oud woord voor nat terrein nabij een rivier. Langs de rivieren komen op veel vochtige plekken zachthout-ooibosssen voor. Deze bossen worden gedomineerd door wilgen. Hardhout-ooibossen zijn bossen van de hoger gelegen, drogere delen van de uiterwaarden en bestaan veelal uit eik, iep en es. Deze zijn in Nederland veel zeldzamer. Het Zalkerbosch is een van de weinige locaties in Nederland waar dit nog voorkomt. Het wordt zelfs beschouwd als het best ontwikkelde harhout-ooibos in Nederland.

Reevediep (tussen knooppunt 44 en De Chalmotweg)
Het Reevediep is één van de grootste "ruimte voor de rivier" maatregelen in Nederland. Niet alleen qua ruimtebeslag, maar vooral ook wat betreft de bijdrage die wordt geleverd aan de waterveiligheid in het gebied van Zwolle, Hattem, Elburg tot aan Kampen en Zwartewaterland. Met het Reevediep ontstaat een ruim 6 km lange verbinding tussen de IJssel en de Veluwerandmeren. De ca. 350 hectare nieuwe natuur die wordt aangelegd zal vooral bestaan uit natte natuur die het karakter van de rivierdelta versterken, zoals rietmoeras en open water.

Chalmotweg
Inwoners van dit gebied hebben altijd te maken gehad met hoogwater. Karakteristieke boerderijen uit die tijd zijn daarom gebouwd op terpen. Vroeger overstroomde dit gebied regelmatig door de IJssel en de voormalige Zuiderzee. Aan de andere kant van de weg is de laatste grote uitbreiding van de stad Kampen gerealiseerd, woonwijk het Onderdijks.

Wielen of kolken (tussen De Chalmotweg en knooppunt 40)
Langs oude rivierdijken zie je regelmatig wielen (of kolken). Deze prachtige stille watertjes zijn overblijfselen van dijkdoorbraken, soms veroorzaakt door kruiend ijs. Hierdoor zijn diepe gaten ontstaan, tot wel 10 meter diep. Het zand uit de kolk werd achter de kolk afgezet. Bij het doorbreken was de kracht van het water zo groot dat de dijk niet meer te dichten was. Om de kolk werd dan een nieuw stuk dijk gebouwd. Hier langs de Venedijk Noord bevinden zich drie kolken. Ten zuiden van de hoogwatergeul langs de Venedijk Zuid zijn er nog vier te vinden.

Natuurgebied de Enk (tussen Rijksweg N50 en knooppunt 69)
Hier ziet u rietvelden van natuurgebied De Enk met op de achtergrond de viaducten van de Hanzelijn en de Rijksweg N50 (het punt waar het Reevediep deze infrastructuur kruist). Natuurgebied de Enk is een overblijfsel van een oude zeearm van de voormalige Zuiderzee. De Zuiderzee drong regelmatig binnen in het gebied. Het gebied dat lange tijd geisoleerd lag maakt onderdeel uit van de ongeveer 350 hectare nieuwe natuur die in het Reevediep wordt aangelegd. In het voorjaar is de zwarte stern een trouwe bezoeker van De Enk. Van nature bouwende vogels hun nest op drijvende waterplanten maar ze worden hier, net zoals ook elders in ons land, een handje geholpen door het plaatsen van kunstmatige nestvlotjes.

Zwartendijk (voorbij knooppunt 69 thv Bovenbroeksweg)
Zwartendijk is een oude zeewering die Kampen beschermde tegen de voormalige Zuiderzee. Hier zijn veel dijkdoorbraken geweest, dat is te zien aan de vele kolken. Het zijn stille getuigen van rampen die zich hier in het verleden hebben afgespeeld.

Natuurcompenstatie (begin Buitendijksweg)
Behalve weidevogels profiteren ook een aantal andere beschermde vogelsoorten van de verplichte natuurcompensatie. Het gaat om de kerkuil, ransuil,steenuil, buizerd en huismus. In de directe omgeving van het Reevediep zijn maatregelen getroffen om het leefgebied dat voor deze soorten verloren gaat te compenseren. Denk bijvoorbeeld aan de aanleg van bloemrijk grasland en ruigtestroken in de omgeving van de Buitendijksweg dat moet dienen als voedselgebied voor de uilen en de buizerd, maar denk ook aan het plaatsen van nestkasten bij boerderijen en woningen voor de huismus.

Nieuw moerasgebied (halverwege Buitendijksweg)
In 2014 is hier vooruitlopend op de aanleg van het Reevediep al 8 hectare rietmoeras aangelegd. Uiteindelijk moet dit uitgroeien tot een moerasgebied van ruim 40 hectare waar bijzondere rietvogels zoals de grote karekiet, de vreemd toeterende roerdomp en porseleinhoen, maar ook de meervleermuis zich thuis voelen. Dat het moerasgebied bijzonder is blijkt uit het feit dat Brussel een LIFE+ subsidie heeft toegekend voor de aanleg van het moerasgebied. Inwoners en recreanten zullen over enkele jaren volop kunnen genieten van de nieuwe natuur door de aanleg van een vaargeul en diverse wandel-, struin- en fietspaden.

Grutto zoek boer (tussenknooppunt 67 en 68)
Veel dier- en plantensoorten zullen profiteren van de aanleg van het Reevediep maar dat geldt helaas niet voor de weidevogels. Omdat een deel van het open weidegebied ten zuidwesten van Kampen verloren gaat moet er elders een nieuwe onderkomen gezocht worden voor vogelsoorten als de grutto, kievit en tureluur. Met de speciale actie "Grutto zoekt boer" zijn agrariers in de regio opgeroepen om een deel van hun grond in te richten en te beheren als optimaal leefgebied voor weidevogels. Ook agrariers in Kamperveen doen hier aan mee!

De stadspoorten van Kampen
Dit is de Broederpoort, een van de drie poorten die nog zijn overgebleven van de middeleeuwse verdedigingswerken rondom de hanzestad. Gebouwd in de 15e eeuw net zoals de verderop gelegen Cellebroederspoort, de belangrijkste poort aan de stadszijde. In de 16e eeuw mochten vreemdelingen alleen via de poort de stad betreden, met zijn dikke isolerende muren heeft hij ook nog een tijdje dienst gedaan als ijskast! In de winter werden er grote stukken ijs uit de gracht in opgeslagen, tot in de zomer konden ze daar dan vlees en vis mee koelen.

De oude tegel
Het is even zoeken maar hij ligt er echt. Op de Broederbrug ligt een tegel met het opschrift "KP7", het 7 kerkenpunt. Als u hier om u heen kijkt dan vangt uw blik maar liefst 7 kerken. De vrijheid van godsdienst heeft er in Kampen toe geleid dat iedere christelijke stroming een eigen kerk mocht en ging bouwen. Vandaar dat er op een steenworp afstand van elkaar 10 kerken en 2 theologische universiteiten staan.

Kamper steur (nabij knooppunt 41)
Aan de oostkant van de rivier zie je in de zomermaanden, vlak voor het station, een grote vis op het water. Dit is de beroemde Kamper steur. Een vis van wel zes meter lang en voorzien van een belletje. Ooit bedoeld als hoofdgerecht voor de bisschop die Kampen in de 17e eeuw met een werkbezoek zou verblijden, maar net toen de kok de steur wilde fileren bleek de bisschop te zijn verhinderd. De kans dat ze ooit weer zo'n grote vis zouden vangen was zeer klein. De Kampenaren besloten daarom de steur een zilveren bel om te doen en hem terug te gooien in de IJssel. Zo hoopten ze dat ze konden horen waar hij zat. Helaas hebben ze nooit meer iets van hem vernomen!

Molenbrug
We fietsen hier onder de Molenbrug door. Dit is de meeste zuidelijke van de drie bruggen over de IJssel bij Kampen, hier begint de zomerbedverlaging. Over een lengte van 7,5 kilometer wordt vanaf de Molenbrug tot aan de Eilandbrug de rivier met gemiddeld 2 meter uitgediept. Deze zomerbedverlaging zorgt ervoor dat de IJssel bij hoogwater meer water kan afvoeren. De Molenbrug ligt vlak naast de molen D'Olde Zwarver, wat de naam van de brug verklaart, maar in de volksmond wordt deze brug meestal "de nieuwe brug" genoemd.

Route aangeboden door: Isala IJsseldelta