Jacob van Lennep-route, Deel 10 (Zoutkamp - Delfzijl)

Maandag 23 juni. Van Lennep en Van Hogendorp lopen het Hogeland door. In Zuurdijk bezoeken ze een weduwe om haar fraaie boerderij eens te zien. Ze worden onthaald met een bittertje en krijgen ieder een pijp. Toch schrijft Van Lennep: “De eigenares was oud en lelijk, eenvoudig gekleed en sprak in een erg onaangenaam Platduits dialect.” Dat Nederland in 1823 nog een standenmaatschappij was, komt ook in de taal tot uiting. De elite praatte algemeen beschaafd Nederlands, maar de ‘eenvoudige’ mensen spraken alleen hun lokale dialect. Het Fries, Gronings en andere streektalen waren voor de Hollander Van Lennep soms lastig te verstaan.

Groningse boter
Door korenvelden wandelen ze verder naar Pieterburen, Den Andel en Warffum. Hier heeft Van Hogendorp een discussie met een meid over de kwaliteit van haar boter en de Leidse. Uiteindelijk laat de vrouw hem haar boter proeven die tot verrassing van de reizigers duidelijk beter is dan “(…) de meestal smakeloze Groninger boter”.

Lengtemaat
Na een overnachting in Uithuizen wandelen ze de volgende dag langs de Menkemaborg, een van de weinige nog steeds bestaande Groninger borgen. Van Lennep schrijft over het indijken van de Noordpolder. Hij gebruikt daarbij een lokale maat: de Groningse roede die 4,116 meter bedroeg. In Nederland werden toen ook nog andere maten gebruikt, zoals de Rijnlandse roede (3,767 meter). Overigens had Koning Willem I een paar jaar eerder al wel het Nederlandse metrieke stelsel ingevoerd. Kennelijk heeft het even geduurd voordat het rekenen in deze nieuwe lengtemaat algemeen overgenomen werd. Net zoals sommige mensen nog steeds eurobedragen terugrekenen naar guldens.

Verdiepingsbronnen
-Jakob van Lennep, “De zomer van 1823”: deel 1, hoofdstuk 8.
-Geert Mak, De zomer van 1823 als televisieserie: aflevering 4.
-Maya Schepers, De zomer van 1823 als radioserie: aflevering 4.