De Koloniën van Wortel en Merksplas

Vlak over de Belgische grens liggen twee gebieden met een bijzonder verhaal. Wie niet beter weet, waant zich op een luxe landgoed. Tijdens deze wandeling loop je echter over het land waar ooit vagebonden en landlopers thuis waren.

Ordelijk landschap

In de koloniën wandel je door een schilderij van Mondriaan. Een landschap met liniaalrechte lijnen, een geometrische mozaïek. De kaarsrechte dreven worden verzacht door het groen van machtige eiken. De bomen omranden een rasterwerk van akkers, ruig grasland en klaproosvelden. Er heerst een diepe rust, je hoort er enkel het getjilp van de vogels.

Koloniën van Weldadigheid

Het prachtige groene landschap is te danken aan de Koloniën van Weldadigheid, gesticht in de negentiende eeuw. Tot 1993 gold in België de wet op de landloperij als armoedebestrijding. Wie de straat opging met onvoldoende geld voor een brood, kon naar Merksplas of Wortel gestuurd worden. Op bepaalde momenten zaten er zesduizend paupers in deze indrukwekkende gebouwen. Hun belangrijkste bezigheid was landbouw. Daarnaast werden in de werkhuizen meubels en lappen stof gemaakt en aan houtskoolbranden gedaan. Verspreid over het terrein liggen cipierwoningen en vrijstaande villa’s van het hogere kader, allemaal ontworpen in dezelfde strakke stijl.

Werelderfgoed

Ondanks de hoge verwachtingen, keerden weinig mensen met succes terug in de ‘gewone’ maatschappij. In 2018, precies tweehonderd jaar na de oprichting van de eerste Kolonie, worden de zeven Nederlandse en Belgische Koloniën met hun typische cultuurlandschap waarschijnlijk UNESCO Werelderfgoed. In Merksplas vind je het gevangenismuseum, bezoekerscentrum en een brasserie. Dowload de Kolonie-App voor je wandeling.

Copyright foto's: Mie De Backer en Raf Ketelslagers (Kempens Landschap)