Dorp en Veldroute

De wandelroute Dorp en Veld start in Gieten bij de kerk in Gieten.

Gieten
Gieten wordt voor het eerst genoemd in 1221, maar moet al veel ouder zijn gezien de grafheuvels in het noordelijk van Gieten gelegen Zwanemeerbos. Het huidige hotel Braams werd in 1617 als herberg gebouwd langs de Middeleeuwse route Groningen-Coevorden. Een deel hiervan is terug te zien als zandweg door het Zwanemeerbos. Molen “De Hazewind” is gebouwd in 1833.

Geschiedenis Spoorlijn
De Dorp en Veldroute volgt een deel van het tracé van de voormalige spoorlijn Assen-Stadskanaal tot aan het station bij Gasselte. Deze lijn werd in 1904-1905 door de Noord Ooster Locaal Spoorweg Maatschappij (NOLS) aangelegd. De NOLS werd in 1899 in Zwolle opgericht. Eén van de belangrijkste initiatiefnemers was de heer J.Willink, textiel-fabrikant te Winterswijk, die zich al eerder met de aanleg van spoorlijnen in Twente had bezig gehouden. De spoorlijn Assen-Stadskanaal maakte deel uit van het lijnennet van de NOLS, dat zich uitstrekte van Zwolle tot Delfzijl. Deze spoorlijnen hadden als doel het Drentse en Groningse platteland beter te ontsluiten. Naast het vervoeren van personen kon men hierdoor de landbouwproducten goedkoper en sneller afvoeren. Zoals bij zoveel lokale spoorwegen het geval was liep het personenvervoer in de 30-er jaren door de opkomst van de auto en autobus en door de crisis sterk terug. Al in 1939 zou het personenvervoer op de lijn opgeheven worden, maar door het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog reden nog tot in 1948 personentreinen.

Het Ravijn
Ten noorden van Gasselte ligt de baan van de voormalige spoorlijn meer dan 8 meter diep, om het hoogteverschil tussen de Hondsrug en het Hunzedal te verkleinen. Het heet daarom 'Het Ravijn'. Het daaruit vrijkomende zand werd gebruikt om de spoordijk in het Hunzedal aan te leggen.

Station te Gasselte
Bij Gasselte splitste de spoorlijn zich. Het baanvak naar Stadskanaal is als wandelpad nog geheel intact, met uitzondering van een stukje bij Gasselternijveen. Het baanvak Weerdinge-Exloo-Buinen is nog goed in het landschap zichtbaar en wordt ook nog eens gemarkeerd door het thans nog aanwezige stationnetje in Valthe.

Hunzedal
Het riviertje de Hunze ontspringt als Achterste Diep in de Exloosche Landen en Exloosche Monden en als Voorste Diep, bij Borger banend door de Hondsrug, in de Eeservenen. De Hunze ligt in het dal tussen de Hondsrug aan de westzijde en een lage zandrug aan de oostzijde. Deze lage zandrug zorgde er voor dat het voormalige Bourtangermoor niet tot de Hondsrug liep. De Hunze mondt uit in het Zuidlaardermeer en gaat als Drentsche Diep vervolgens naar het Winschoter Diep. Het Hunzedal is ontstaan in IJstijd. Halverwege de 18de eeuw werd de Hunze belangrijk voor de turfvaart. Tot Gasselternijveen is de Hunze bevaarbaar geweest. In de jaren '60 van de vorige eeuw werd de Hunze gekanaliseerd, om de afwatering ten behoeve van de landbouw te reguleren. Omdat de Hunze voor een groot deel gevoed wordt met kwelwater, bleek de regulatie niet goed te werken. Grote delen van het stroomgebied worden teruggegeven aan de natuur door oude meanders weer uit te graven.