Fietsroute 'Strijd om Vrijheid' in Hollands Kroon - korte route

Omschrijving van de route
Tijdens de Tweede Wereldoorlog woedde er een heftige strijd in de wolken boven het Waddengebied. Deze luchtoorlog heeft een blijvende impact gehad op het landschap en de mensen die daar leven. Zo herinnert de observatiebunker in Den Oever aan de vele bunkers van de Atlantikwall in het Waddengebied. Deze bunkers in het Waddengebied maken deel uit van de ruim 6.000 kilometer lange Duitse verdedigingslinie van Noorwegen tot Spanje.

Een aantal van deze bijzondere verhalen en locaties zijn door de gemeente Hollands Kroon aan elkaar verbonden door middel van deze fietsroute. Deze ruim 42 kilometer tellende fietstocht start bij de Haven van Wieringen, waar men uitzicht heeft op een observatiebunker. Onderweg komt men diverse interessante plekken tegen, allemaal met een bijzonder verhaal. Zoals oorlogsgraven van onbekende soldaten óf neergestorte Engelse vliegtuigen. Natuurlijk zijn er langs de route ook diverse ondernemers te vinden waar je een versnapering kunt krijgen.

Een andere inspirerende route
De route is te volgen via de link: verhalenroute.hollandskroon.nl
Op deze webpagina vind je 12 filmpjes die de verhalen vertellen over het gebied als je hier wandelt of fietst. Deze verhalen worden verteld door mensen die hier iets hebben meegemaakt of hier wonen of werken. Verhalen over de dijkdoorbraak van 1945 verteld bij de Wielen, over het ruiterpad in het Dijkgatsbos, over de gemalen die ervoor zorgen dat de Wieringermeer niet onder water loopt en over verloren piloten in het IJsselmeer. De Verhalenroute IJsselmeerkust is in totaal 20 kilometer lang.

Inhoud van de fietsroute 'Stijd om Vrijheid' in Hollands Kroon

1. Start en eindpunt Den Oever
De fietsroute start en eindigt op de parkeerplaats in de haven van Den Oever, een historische vissershaven met een nog steeds actieve vissersvloot. Elke zaterdagochtend vindt hier de Zee Verse Vismarkt plaats, waar je zelf vis uit kunt zoeken of een visje eten.

2. Wadden Uitkijkpunt
Een paar honderd meter van de haven ligt het Wadden Uitkijkpunt, waar je mooie vergezichten over de Waddenzee hebt. En de observatiebunker die onderdeel uitmaakt van de Atlantikwall. Ook de afsluitdijk kun je goed zien.

Verdieping Atlantikwall
De toenmalige minister van Oorlog was niet gerust op de aanleg van de Afsluitdijk. Een snelle verbinding tussen Friesland en Holland betekende ook een snelle doorgang voor vijanden. Zo kreeg de Afsluitdijk zijn kazematten. Den Oever kreeg er dertien, aan weerzijde van de dijk. De Duitse militairen die tijdens de oorlog in Den Oever waren gelegerd, vernielden de spuisluizen vlak voor hun aftocht. Het sluizencomplex bood daardoor na de oorlog een desolate aanblik. De stelling zelf bleef bewaard. Alle onderdelen van de Stelling die voor en tijdens de oorlog werden gebouwd, zijn nog steeds te vinden aan weerzijde van de Afsluitdijk. Maar ze waren lange tijd slecht zichtbaar doordat ze overwoekerd waren met liguster. De komende jaren wordt aan de Afsluitdijk gewerkt om ervoor te zorgen dat hij Nederland kan blijven beschermen bij een stijgende zeespiegel. Daarbij worden ook de kazematten weer zichtbaar gemaakt.

Tussentijdse routebeschrijving
Via knooppunt 24 wordt de route voorgezet via Oosterland, Vatrop, Stroe, Noordburen naar Hippolytushoef en Oosterland, waar de Michaëlskerk uit de 12e eeuw het gezichtsveld domineert, met charmante huizen die voor het hogere personeel van de Maatschappij tot Uitvoering van de Zuiderzeewerken zijn gebouwd. Een ervan wordt als Bed & Breakfast gebruikt, een unieke plek om te overnachten.
Een bijzondere weetje is dat de Duitse ex-kroonprins Wilhelm hier een aantal jaar onderdoken heeft gezeten tijdens de eerste wereldoorlog.
Bij Vatrop is een prachtig uitkijkpunt over werelderfgoed De Waddenzee.

3. Herdenkingspaal en vliegtuigmotoren
De herdenkingspaal staat op de kruising Vatropperweg / Gemenelandseweg
In de Tweede Wereldoorlog zijn meer dan 40 verschillende bommenwerpers en jachtvliegtuigen neergestort binnen de gemeentegrenzen van Hollands Kroon. Op het land, in het IJsselmeer en de Waddenzee zijn vliegtuigen neergestort. Enkele bemanningsleden bereikten met hun parachute de grond en werden opgepakt of konden vluchten met behulp van het Verzet. De meeste kwamen echter om het leven en keerden niet meer terug naar hun familie en geliefden. Door heel Hollands Kroon zijn herdenkingspalen te vinden. De drijvende kracht achter de herdenkingspalen is de Stichting Herdenkingspalen Hollands Kroon: https://shhk.nl/

Verdieping verhaal van neer gestort vliegtuig
Op woensdagochtend 3 november 1943 was de Amerikaanse USAAF Republic Thunderbolt jager type P-47 C en vliegtuig serienummer 41-6587 QP-M met piloot Ivan Moon opgestegen vanaf het vliegveld Debden in Engeland. Vanuit heel Engeland stegen die ochtend 500 bommenwerpers op en onder andere 18 jachtvliegtuigen van het 334 Fighter Squadron, 4e Fighter Group. Zij moesten Amerikaanse bommenwerpers beschermen tegen aanvallen van Duitse jagers. Deze bommenwerpers moesten in Wilhelmshaven scheepswerven en onderzeebootbunkers bombarderen.

Boven de Nederlandse Waddenzee kwam de Amerikaanse luchtmacht in gevecht met de Duitse Luftwaffe. Om 12.40 uur, na een luchtgevecht dat op Wieringen vanaf de grond werd waargenomen, stortte het toestel van Moon neer bij Vatrop. Het jachtvliegtuig met piloot, boorde zich vlak achter een dubbele woning in de grond. Piloot Moon kwam hierbij om het leven. De Thunderbolt werd door een Duitse jager van Jagdgeschwader 3 neergeschoten.
Bron en meer informatie: https://shhk.nl/crashinfo_41-6587.html

4. Kroonprins ondergedoken op Wieringen (Oosterland)
De route voert door Oosterland, waar zich een bijzonder verhaal heeft afgespeeld. Niet in de 2e wereldoorlog, maar net na de 1e wereldoorlog.
Keizer Wilhelm II van Duitsland was in november 1918 naar Nederland gevlucht en in zijn kielzog had diens oudste zoon hier ook politiek asiel gevraagd. De kroonprins, die ook bekend staat als 'de slachter van Verdun', werd door de Nederlandse autoriteiten veilig opgeborgen op het verre Wieringen. Dat was nog een hele reis, eerst met de trein naar Enkhuizen en vandaar met een sleepboot naar Wieringen. Het was zo mistig dat het gezelschap pas de volgende dag in de haven van De Haukes op het eiland arriveerde. De kroonprins moest zijn intrek nemen in de woning van de predikant in Oosterland.
Bron: https://onh.nl/verhaal/duitse-kroonprins-als-hoefsmid

5. Museum Jan Lont in Stroe (beeld van het dagelijkse leven)
In dit museum is te zien hoe de Wieringers leefden en werkten toen Wieringen nog een eiland was. Bezoekers kunnen zich alleen of onder begeleiding van een gids een beeld vormen van de oorspronkelijke manier van leven op het eiland. Men kan ook in het museum terecht voor koffie, thee, of iets anders lekkers. En kan men hier naar de toilet (ook zonder museumbezoek).
(adres: Stroeërweg 39, 1777 NE Hippolytushoef).

Je kunt na het museum even een korte tussenstop maken
bij periscoop Kijk over de Dijk. Daar heb je een waanzinnig uitzicht over de Waddenzee. Je komt er door richting recreatiepark Wiringherlant te rijden. Aan het einde van de weg, tegen de dijk aan zie je de periscoop. En dan weer terug.

6. Algemene Begraafplaats van Hippolytushoef
Adres: Noordburenweg 15 1777 NB Hippolytushoef
Op de begraafplaats rusten 14 vliegeniers uit het Gemenebest, waaronder het graf van Marten Snoodijk, een lokale held. Lees hier zijn bijzondere verhaal.

Verdieping verhaal 'Sabotage aan de Van Ewijcksluis'
In het voorjaar van 1945 hadden de Duitsers springladingen onder bruggen geplaatst, zodat ze die konden laten ontploffen als de geallieerden oprukten. Marten Snoodijk, een 31 jaar oude fietsenmaker uit Hippolytushoef, had zich aangesloten bij de ondergrondse. Hij ging ’s nachts in een bootje naar de brug bij de Van Ewijcksluis om de springladingen te vervangen door houten blokjes, om te voorkomen dat de Duitsers de brug konden opblazen. Naast de brug stond een Duits hoofdkwartier en op de brug hielden de Duitsers 24 uur per dag de wacht. Er was dus een grote kans dat Marten betrapt werd. Maar zijn actie slaagde toch.

Verraden
Marten werd echter verraden en dook onder in de Wieringermeerpolder. Marten moest zijn onderduikadres snel weer verlaten toen de Duitsers de polder onder water zetten. Hij werd alsnog opgepakt door Jurgen Hinrichsen, de Duitse commandant van de Van Ewijcksluis.

Een paar dagen later werd Nederland bevrijd en vertrokken de Duitse militairen. Maar Marten was verdwenen. Hij bleek vermoord te zijn door Hinrichsen, de Duitse commandant die als bijnaam ‘het Scheermes’ had. Het Scheermes bleek in de gevangenis van Alkmaar te zitten en werd naar Wieringen gebracht. Na mishandeling door de politie bekende hij dat hij Marten had vermoord. Martens lichaam werd op 28 juli 1945 gevonden in een kuil in de berm van de Rijksweg 10a van Ewijcksluis naar De Kooy.

Marten kreeg een herbegrafenis op de begraafplaats Zandburen in Hippolytushoef. Daar vind je nog steeds zijn grafmonument in de vorm van de brug bij de Van Ewijcksluis.

Bron en achtergrondinformatie: https://www.geschiedenislokaalregionaalarchiefalkmaar.nl/bronnen/sabotage-aan-de-van-ewijcksluis/
https://onh.nl/verhaal/oorlogsherinneringen-uit-de-kroon-van-holland

7. Oorlogsmonument in Westerland
In het noordnoordwesten staat nabij het viaduct het monument ter nagedachtenis aan de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog.
Verdere informatie: https://nl.wikipedia.org/wiki/Westerland_(Noord-Holland)

Tussentijdse routebeschrijving
Via Westerland (knooppunt 76), en dan via de volgende fietsknooppunten: 90, 95, 27, 96, 25, 66 terug naar het eindpunt; de haven in Den Oever. Geniet op een terrasje bij de haven van een heerlijk visje, een mooie afsluiting van een bijzondere route.

8. Uitkijkpunt Gat in de dijk
Fietsknooppunt 25
Vanaf 17 april is het nieuwe uitkijkpunt bij het ‘Gat in de Dijk’ langs de Noorderdijkweg in Wieringerwerf te bezoeken. Dit uitkijkpunt is op de plek waar 75 jaar geleden de dijk tot ontploffing is gebracht in de Tweede Wereldoorlog door de Duitsers. Dit veroorzaakte dat de gehele Wieringermeer weer onder water kwam te staan. Na de Tweede Wereldoorlog is hier een natuurgebied ontstaan genaamd ‘De Wielen’ met daarin de resten van een fundering van een boerderij die daar stond. Op de oude dijk, die destijds was doorgebroken, is een toegangspad gemaakt met aan het einde een uitkijkpunt. Vanuit dit punt heb je zicht op het water met daarin op de fundering van een boerderij die destijds op de plek van de dijkdoorbraak stond.

Achtergrondinformatie:
https://www.geschiedenislokaalregionaalarchiefalkmaar.nl/bronnen/de-wieringermeer-weer-drooggelegd/
https://www.entoen.nu/nl/noord-holland/noordkop/de-noordkop-onder-vuur

9. Bunker onderdeel van de Atlantikwall
Op de terugweg naar het eindpunt in Den Oever, vlakbij knooppunt 66 en het recreatiestrand aan de voet van de Afsluitdijk, heb je goed zicht op een van de bunkers, die onderdeel zijn van de Atlantikwall. Hier kun je naar toe fietsen.

Meer informatie?
Meer weten over de bezienswaardigheden. horeca, accommodaties, openingstijden, over de omgeving en meer? Kijk op https://www.bezoekhollandskroon.nl/ voor meer informatie.