Bilthoven, Maarssen en Westbroek

Nederland staat wereldwijd bekend om haar ingenieuze waterwerken en een briljante waterhuishouding. Al van oudsher wisten wij het water terug te dringen en in te zetten voor militaire doeleinden. De forten van de Nieuwe Hollandse Waterlinie vertellen allemaal hun eigen verhaal en worden verbonden door een prachtige cultuurhistorie. De Nieuwe Hollandse Waterlinie speelde een belangrijke rol in de Nederlandse geschiedenis als verdedigingslijn. De Nieuwe Hollandse Waterlinie werd in de achttiende eeuw aangelegd en verving de Hollandse Waterlinie, die dateert van het einde van de zeventiende eeuw. De nieuwe linie en strekte zich 85 kilometer lang uit vanaf een eiland in de Zuiderzee tot aan de Biesbosch. Tot de verdedigingslinie behoorden 46 forten en de vestingsteden Muiden, Weesp, Naarden, Gorinchem en Woudrichem. Door middel van een ingenieus systeem kon de hoogte van het water in bepaalde gebieden bij de waterlinie gereguleerd worden, zodat doorgang onmogelijk werd voor schepen en mannen te voet of te paard. Op de plekken waar inundatie niet mogelijk was, of waar wegen aangelegd waren, werden massieve forten gebouwd. Doordat deze forten werden ontwikkeld om optimaal de omgeving te kunnen verdedigen, zijn de meeste vestingwerken uniek. De bouw van de waterlinie werd in 1815 gepland en was pas in 1870 voltooid; de aanleg heeft dus enkele decennia geduurd! De waterlinie is ingezet tijdens de Frans-Duitse Oorlog en tijdens de Eerst een Tweede Wereldoorlog. De route gaat van start in Bilthoven. Hier is Profile Van Weelden gevestigd. Nadat je gratis je auto hebt geparkeerd op de parkeerplaats, kan je bij deze Profile-vestiging 10 euro korting krijgen met je fietsvoordeelpas. Deze korting is van toepassing op onderhoudsbeurten en reparaties, dus laat voordat je op pad gaat je fiets eens grondig doorlichten, zodat je veilig aan de fietstocht kunt beginnen. Na 5,5 kilometer kom je bij het mooi gerestaureerde Fort Voordorp aan. Het originele fort werd, samen met drie andere forten als tweede verdedigende linie aangelegd in de periode tussen 1867 en 1871. Deze linie werd zo gebouwd dat Nederland bij een aanval het water zelf als verdedigingsmiddel in kon zetten. De belangrijkste functie van dit specifieke fort was het verdedigen van de spoorlijn tussen Utrecht in Amersfoort, die in 1863 was aangelegd. In 1997, zeven jaar nadat het fort in particulier bezit kwam, werd besloten om het fort geschikt te maken voor zakelijke aangelegenheden. Om die reden vond er een grote restauratie plaats. Het tweede fort kom je al snel tegen wanneer je verder fietst. Fort Blauwkapel (of Blaucapel) werd tussen 1818 en 1821 gebouwd en is één van de grootste forten van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Het vierhoekige fort bestond aanvankelijk alleen uit opgetrokken aarden wallen die beplant waren en grachten. Grote aangeplante eiken en kastanjebomen moesten de vijand op afstand de indruk geven dat hier geen verdedigingswerk lag, maar dat dit een natuurlijke omgeving was. Kwam de vijand toch dichterbij, dan stuitten zij op meidoorns die werden ingezet als natuurlijk prikkeldraad. Later werden aan de natuurlijke verdediging militaire gebouwen aan toegevoegd. Wanneer je elf kilometer hebt gefietst, dient Fort Ruigenhoek op de Ruigenhoeksedijk zich aan. Dit fort werd gebouwd tussen 1967 en 1870 en stamt daarmee uit dezelfde periode als Fort Voordorp. Staatsbosbeheer heeft het fort momenteel in bezit. De bestaande natuur- en blijven zo behouden, maar het fort heeft ook culturele en recreatieve functies. Je kunt onder begeleiding van een gids het fort van binnen bekijken. Zo krijg je je te horen over de Nieuwe Hollandse Waterlinie en de verdedigende functie van het complex. Tijdens die rondleidingen kan de gelukkige bezoeker onder andere de ijsvogel en een groot aantal korstmossen spotten. In de geest van de verdedigende functie van de Nieuwe Hollandse Waterlinie werd tussen 1819 en 1821 ook Fort De Gagel opgetrokken. L-vormige aarden wallen met opstelplaatsen voor geschut werden achter uitgegraven grachten opgeworpen. Vanaf 1848 werd het fort flink uitgebreid. Er werd onder andere een bomvrij wachthuis gebouwd van 256 m2. Om dit wachthuis werd ook een gracht aangelegd en ook dit gebouw werd uitgerust met (zwaar) geschut. Veertig jaar later werd het fort opnieuw versterkt, waarbij de gracht om het wachthuis werd gedempt en het wachthuis van binnen drastisch werd verbouwd. De staat waarin het wachthuis nu verkeerd is dezelfde als na de renovatie in 1880. Tijdens de tweede helft van de fietstocht kom je Fort Tienhoven tegen, een vesting die tussen 1848 en 1850 werd aangelegd om de Tienhovense Vaart af te sluiten. Het fort verdedigde de inundatiekade, een damsluis en een kraaienstersluis tegen vijandig verkeer over water. Het fort is niet toegankelijk, maar zelfs vanaf de buitenkant is het fort een imposant gebouw.