Print deze route

De geschiedenis van Klein Engelenburg gaat terug naar het jaar 1835, toen Judith van Lennep een wit herenhuis liet bouwen. Rond 1910 bouwde de toenmalige eigenaar, jonkheer S. van Citters, een zijvleugel aan het huis om zijn automobiel te kunnen stallen. De eerste auto van Brummen, het halve dorp stond paf. In 1912 is het herenhuis afgebroken en is het huidige landhuis, orangerie en tuinmanswoning gebouwd onder architectuur van architecten Feem en Bremer. De 80.000 m2 grond werd een parktuin naar een idee van tuinarchitect Leonard Springer. De tuin werd omgrensd door de Burgemeester de Wijslaan, de Engelenburgerlaan, Stationsstraat (station Brummen dateert van 1865) en de Spoorstraat. Er werden schitterende tuinfeesten gehouden waarbij de opritten van 300 meter sprookjesachtig werden versierd met honderden lampions. Tijdens de oorlogsjaren namen de Duitsers bezit van Klein Engelenburg. Daarna is het verkocht aan de hervormde Stichting Kindertoevlucht in Den Haag en heeft het huis een halve eeuw gefungeerd als kindertehuis. Per 2004 is Klein Engelenburg een kleinschalige, particuliere woonzorglocatie. Het landhuis heeft nog steeds het ingangsportaal bekleed door marmer en de monumentale hal met daarin een ruim opgezette houten bordestrap en glas-in-lood vensters, waarin de familiewapens zijn afgebeeld.

Engelenburg is een landgoed met een kasteel dat werd gebouwd in de 17e eeuw. In 1828 werd het huis flink gerestaureerd en verbouwd, maar de oude indeling van de ruimtes bleef behouden. Kasteel Engelenburg stond model voor de bouw van Paleis Het Loo in 1684. De eerste bewoner van Kasteel Engelenburg, Jacob I Schimmelpenninck van der Oije, verhandelde Duitse wijnen aan de Baltische staten.

Het huidige gebouw dateert uit 1833. De oorsprong is echter veel ouder, in 1642 werd het een leen van het Hertogdom Gelre. Volgens prenten was het gebouw toen een verdedigbare havezate voorzien van een slotgracht en een poorttoren met ophaalbrug. De Rees was regelmatig, en is ook nu weer, in gebruik als retraitecentrum.

Markant buiten bij de entree van Brummen vernoemd naar het beekje vlakbij het huis. Eerste bewoner was mevrouw Berns-Heinsius, weduwe van een arts, 1841. Het huis was en wordt particulier bewoond. Het heeft ook gefungeerd als huisartspraktijk en als residence voor paters Franciscanen van Huis De Rees.

De Beelhorst heeft ruim 60 jaar gefungeerd als gemeentehuis. Rechts van de Beelhorst staat de woning van de gemeentesecretaris van destijds. Door toedoen van de wethouder baron van Rhemen van Rhemenshuizen kreeg Brummen in 1880 zijn eerste gemeentehuis. In die tijd evolueerde Brummen van landbouwdorp tot woonoord voor de gegoede stand. In de kelder van de Beelhorst was het koud en donker, heel geschikt voor arrestanten die kortstondig werden opgesloten door de gemeentelijke veldwachter. Nu zijn de keldergewelven in gebruik voor het bewaren en proeven van wijn. De huidige eigenaren hebben De Beelhorst gedurende meerdere jaren gerestaureerd tot de statige villa van weleer.

Uit heel Nederland werd begerig gewacht op een plaats in dit bejaardentehuis (1883-1976) voor ‘onbemiddelde dames uit den deftigen stand’. Getuige hiervan zijn vele goed bewaarde sollicitatiebrieven. De fatsoenlijke dames konden in Huize Louise hun laatste jaren in rust en vooral in waardigheid doorbrengen. Ze betaalden een geringe vergoeding. Hun verblijf werd namelijk mede gefinancierd door het bestaan van een reservefonds. In het fonds was losgeld gestort, dat geëist was voor de ontvoering van de 13-jarige Marius Bogaardt, maar dat niet hoefde te worden betaald, omdat de jongen reeds vermoord bleek! Een groot drama, dat voor zeer veel commotie zorgde in 1880. De familie Bogaardt heeft het losgeld nooit meer willen bezitten en met hun gelden bijgedragen aan het ‘Christelijk te Huis’. De Bogaardts woonden zelf op Groot Engelenburg. Louise, in Brummen beter bekend als mevrouw Van Marle, was de oudste dochter van het gezin Bogaardt en de grote zus van Marius. Naar haar is het huis vernoemd. De bewoners leefden een teruggetrokken bestaan, veelal alleen op hun kamer, dat was deftig. De scepter werd gezwaaid door het elitaire bestuur en de autoritaire directrice. Opslag voor een ‘meisje’ na vier jaar dienst werd geweigerd door de directrice, “Wat wil je dan met het geld doen?!”. De verzorging was in handen van drie rangen meiden. “Mijn werk was heel zwaar, aanpoten. Het begon al met een voettocht vanuit Leuvenheim, ’s morgens om 7 uur moest ik op Louise Inrichting zijn, tot ’s avonds 8 uur”. Bijna een eeuw lang was Huize Louise een bejaardentehuis. Naast de Eerste en Tweede Wereldoorlog en de grote crisis in 1929 heeft het huis vele technische ontwikkelingen meegemaakt. Denk aan riolering in plaats van de beerputten, die drie keer per jaar geleegd werden. Een bliksemafleider in 1900, na blikseminslag. Elektrisch licht als vervanging van gaslichten, die vroeger al vervanging waren voor petroleumlampen. De stofzuiger verving de borstel, bezem en dweil. En in 1936 werd centrale verwarming en waterleiding aangelegd. Hiermee werd een einde gemaakt aan het aanvoeren van hout en kolen en het regelmatig legen van de asla. De centrale verwarming moet dan nog wel bediend worden, kosten 25 gulden per wintermaand.