Stolpen Fietsroute Anna Paulowna - Wieringerwaard - Barsingerhorn - Poolland - Oudesluis

Een uitgebreide omschrijving van de boerderijen en andere bezienswaardigheden op deze route en andere stolpenroutes vind u op de website: //www.bezoekhollandskroon.nl/te-doen/wandelen-en-fietsen/fietsen/stolpen-van-hollands-kroon/

Hollands Kroon is rijk aan stolpboerderijen. Van ver te zien als piramide van de polder, verscholen in het heuvelige keileemlandschap van Wieringen of pronkend langs de weg van de historische dorpslinten. Stolpboerderijen en hun erven vertellen het verhaal van Hollands Kroon en zijn van grote culturele en landschappelijke waarde. In deze route fietst u door ruime polderlandschappen, historische dorpslinten en stolpenstructuur De Grote Sloot. Onderweg zullen we fraaie en bijzondere stolpboerderijen voor u uitlichten maar ook andere wetenswaardigheden over de omgeving komen in deze fietsroute aan de orde. Fiets langs de parels van Hollands Kroon en ervaar het zelf!

Afstand 31 kilometer

Deze route voert u langs verschillende Gemeentelijke, Provinciale en Rijksmonumentale boerderijen en gebouwen in Anna Paulowna, Barsingerhorn, Poolland, Keins en Oudesluis

Houd rekening met de privacy van bewoners, gebruikers en eventueel vee op de erven en betreed deze niet. Houd rekening met andere weggebruikers en let op uw eigen veiligheid. Kijk kort voor vertrek op de website van gemeente Hollands Kroon voor actuele wegwerkzaamheden.

Deze route heeft weinig verfrissingspunten. Neem proviand mee. U kunt op ieder gewenst moment met de route starten of stoppen.

Stolpboerderijtypes

In het gebied Anna Paulowna, Barsingerhorn, Poolland, Keins en Oudesluis zijn vier hoofd stolpboerderij types te vinden en verschillende tussenvormen. Het type en de grooJe van de boerderijen hangt af van de bedrijfsvoering, de voorkeur van de bouwer en het perceel land dat bij de boerderij hoorde. Alle stolpboerderijen hebben in het hart dezelfde vierkantsconstrucKe met staanders waarop dekbalken rusten. Op dit geraamte rust het piramidale dak dat gedekt kan zijn met riet of pannen of een combinatiee van beide. Bij kapbergen en onvolledige stolpboerderijen kan ook de gevel van hout zijn, bij de andere boerderijtypen zijn de gevels meestal van steen opgetrokken.

Noord-Hollandse Normaalstolp

Ontstaan in de 17e eeuw met de komst van de droogmakerijen. Ook in de latere, rijke 19e eeuw in grote aantallen gebouwd. Komt in heel Noord- Holland voor. Kenmerkend is de ligging van dors (dorsdeuren achter) en veestal evenwijdig aan elkaar (met toegang in voor- en achtergevel). De ‘korte regel’ voor het jongvee aan de achtergevel en het woongedeelte aan de voorgevel. Dit type kent ook de herenboerderij-variant in de droogmakerijen met rijk geornamenteerde, symmetrisch ingedeelde topgevels. Ook komen uitbouwen bij uitbreiding van de veestalling voor (‘staart’).

Langhuisstolpboerderij

Ontstaan uit het Friese langhuis en de hooihuisboerderij. Aangebouwd langhuis aan stolpvormige binnen-berging met dars en in het langhuis doorlopende veestalling. Er zijn twee typen te onderscheiden: een met de doorlopende stal en een met het langhuis als woongedeelte vóór tegen het stolpgedeelte en de stal achter de (hooi-)berg. Dit type is ook nog gebouwd nadat opeenvolgende stolptypes waren ontstaan. Komt voor in Waterland, Zaanstreek, Kennemerland en op Texel.

West-Friese Stolpboerderij

Ontstaan in de tweede helH van de 16e eeuw in Wes]riesland en komt daar algemeen voor. Kenmerkend is de ligging van de dars (darsdeuren aan de voorkant-wegzijde) en de veestalling (aan de achtergevel). Het woongedeelte aan de zijgevel. Aan de voorgevel een inpandig, soms iets uitgebouwd, voorhuis met pronkkamer en opkamer met kelder. In die voorgevel is soms een rijk bewerkte ‘rouw en trouwdeur’, alleen te openen bij huwelijk en uitvaart. Bij het herenhuistype uit de 19e eeuw ontbreekt een uitbouw en is de voorgevel symmetrisch ingedeeld, soms met twee deuren. In de rijke periode van de laat-19e eeuw zijn veel stolpen verbouwd met stenen gevels, dakspiegel en een ronde schoorsteen.

Onvolledige stolpboerderij

Bij een Onvolledige stolpboerderij is vaak 1 zijde ‘afgekapt’ of is er aan deze zijde een voorhuis geplaatst vergelijkbaar met de langhuisstolp.Houten onvolledige stolpboerderijen zonder voorhuis komen niet veel voor in deze omgeving maar u ziet ze bijvoorbeeld vaak in de Zaanstreek. Stenen onvolledige stolpboerderijen met aangebouwd voorhuis komen wel voor in dit gebied. Het type was veel in zwang in de jaren 20 van de vorige eeuw.

Kapbergen en hooivijzels

Op de erven van stolpboerderijen vindt u vaak bijgebouwen in vorm van kapbergen of hooivijzels. Tegenwoordig vaak herbestemd als woning of zelfs als nieuwbouw tussen de oude lintbebouwing. Kapbergen hebben vaak de zo kenmerkende gerabaae gevels, de zwarte houten delen waarmee de wanden bedekt zijn.

Hooivijzels zijn van origine simpele overkappingen voor de opslag van hooi maar komen tegenwoordig ook voor als volwaardige bijgebouwen op het erf. Soms met een rand hooibalen waarbij pas na heel goed kijken te zien is dat deze voor de sier zijn.

Colofon

Deze fietsroute is ontwikkeld in het kader van Open Monumentendag 2023 met als hoofdonderwerp monumentale stolpboerderijen en hun erven.

De ontwikkelaars en de gemeente Hollands Kroon

zijn niet verantwoordelijk voor foudeve informade en/of mutades.

Gemeente Hollands Kroon is op geen enkele wijze eigenaar of gebruiker van de beschreven gebouwen en objecten.

Ontwikkelaar fietsroute: Anna Groentjes.

Fotografie: Anna Groentjes (mits anders vermeld)

Illustrades: ‘De landelijke bouwkunst in Hollands Noorderkwarder’, L. Brandts Buys, SHBO Arnhem, 1974/1999

Opdrachtgever: Gemeente Hollands Kroon

© 2023 Anna Groentjes