Rondje Veluwezoom Landal Coldenhove, Posbank, Dieren, Eerbeek

KP 63 Onzalige Bossen
De ‘Onzalige Bossen’, het prikkelt je verbeelding van een uitgestrekt wild woud waar struikrovers zich schuil houden. Deels klopt dat ook, het is een van de oudste bosgebieden op de Veluwe, waar in het verleden eiken selectief werden gekapt voor geriefhout of voor de leerlooierijen. Een andere verklaring voor de naam die meer gangbaar is, is dat ‘onzalig’ of ‘on-saelig’ een verbastering is van armzalig. Dat de arme bodem alleen geschikt zou zijn voor bosbouw en niet voor landbouw.

KP 25
Stop 1: Paviljoen de Posbank
Bij Paviljoen de Posbank kun je terecht voor een hapje en een drankje.
Stop 2: Beroemde bank en panorama
Hier vind je de bank waar deze plek naar vernoemd is: de op 90 meter hoogte gelegen Pos-bank. Die werd opgericht ter ere van het zilveren jubileum van G.J. Pos, als voorzitter van de ANWB, in 1918. Vanaf deze plek kun je bij helder weer wel 20 km ver kijken!

KP 66
Stop 1 parkeerplaats De Driesprong
Hier staan een paar picknickbanken mét uitzicht vanaf de Zijpenberg.
Stop 2 De Zijpenberg
De naam komt van ‘sijpelen’, en daaraan is niets gelogen: even verderop is een natuurlijke bron en daar sijpelt het water letterlijk uit de grond. Het uitzicht vanaf de Zijpenberg is fenomenaal . Er staat ook een bankje. Hier is het vaak drukker dan bij de Driesprong.
?
KP 69 Schaapskooi
Stop 1 Natuurobservatiepunt Herikhuizen
Vanaf de observatiepost zie je een oude, deels afgebroken boerderij. De ruïne is geschikt gemaakt voor tal van planten- en diersoorten. Je ziet hier muurleeuwenbek, verschillende soorten uilen en vleermuizen. In de oogsttijd stropen dassen en Ijslandse paarden de boomgaard af op zoek naar (over)rijp fruit.
Stop 2 Uitkijkpunt Heuvense bergen
Vanaf deze mooie plek, die door sommigen 'Belvédère' of 'Heuvense bergen' wordt genoemd, kun je kilometers ver kijken. Aan de overkant kun je Paviljoen De Posbank zien liggen. In augustus kleuren de heideheuvels paars, maar het is hier in elk seizoen prachtig.
Stop 3 Schaapskooi
In deze zwarte houten stal met rieten dak wonen Veluwse heideschapen van de Rhedense Schaapskudde. De schapen zijn de ‘grasmaaiers’ van het heidegebied dat hierachter ligt. Ze houden het heidegebied open. De schaapskooi dateert uit ongeveer 1870 en is nog in gebruik als potstal. Op de bodem ligt stro. De schapen grazen overdag en zijn ’s nachts in de stal. Daar laten ze hun mest achter. Het mengsel van stro en schapenpoep wordt net als vroeger gebruikt als bemesting van akkers op de schrale zandgrond.

KP 53 Bezoekerscentrum Veluwezoom
Hier kun je terecht voor informatie over het gebied, cadeaus, routes, activiteiten e.d. Onder hetzelfde dak vind je een brasserie en een VVV met fietsverhuur. Ook vlakbij is van alles te beleven. Aan de rechterkant zit een educatieve tuin van het IVN die vrij toegankelijk is. In de zomer gonst het hier van de insecten en kun je in de vijver een ringslang zien zwemmen. Aan de andere kant vind je een speeltuin, boomgaard met picknickbanken en een heerlijk terras. Bij het bezoekerscentrum starten verschillende wandelroutes.

KP 25 portierswoning Rhederoord
In 1911 koopt bankdirecteur Mr. Nicolaas Johannes Hendrikus van Hasselt de enigszins verwaarloosde buitenplaats Rhederoord. Hij trekt tuinarchitect Leonard Anthony Springer en architect Johan Wilhelm Hanrath aan om park en gebouwen grondig te renoveren en te verfraaien. Springer en Hanrath werken vaker samen en stemmen de plannen voor tuin en gebouwen op elkaar af. Omdat ze de ‘mooie uitzichten in de weg stonden’ laten zij de bijgebouwen rond het landhuis slopen en bouwen aan de randen nieuwe dienstwoningen. Er verschijnen zelfs twee portierswoningen, bij elke toegang één.
De voormalige portierswoning markeert de westelijke entree van de buitenplaats. De woning is een goed voorbeeld van de nieuw-historiserende stijl, karakteristiek voor het werk van architect Hanrath. De gevels zijn gemetseld in Vlaams verband. Het dak is gedekt met gesmoorde Tuile-du-Nordpannen. Het huis is sierlijk door zijn vensters met roedenverdeling, de luiken, de geprofileerde gootlijsten en de gebogen frontons boven de dakkapellen.
Hanrath ontwerpt op Rhederoord tegelijkertijd meerdere dienstwoningen. Elementen die hij in deze en in de andere woningen toepast zijn een schouwmantel met groen geglazuurde tegels en een oorspronkelijk groene trap met kenmerkende ‘Hanrath’ hartmotieven in de balusters en met een bol op het uiteinde.

KP 83 Kasteel Middachten
Kasteel Middachten staat in de top 100 van Unesco-monumenten in Nederland. Oorspronkelijk was Middachten een versterkt woonhuis, met dikke muren zodat de bewoners zich veilig konden voelen. Zijn huidige uiterlijk kreeg het kasteel eind 17e eeuw. Wat opvalt is de zandstenen pronkgevel aan de voorzijde met het wapen, gedragen door een olifant. De bekendste bewoners waren misschien wel de familie Bentinck. Schrijfster Hella Haasse schreef over gravin Charlotte Sophie van Aldenburg Bentinck in ‘Mevrouw Bentinck’.Het kasteel had vroeger uitgebreide landerijen. Sommige gebouwen kun je nog altijd herkennen aan de kleurstelling: rood/wit. Let maar eens op de luiken van nabije boerderijen of het vakwerk van het oude postkantoor in De Steeg (Hoofdstraat 21).
De beroemde tuinen van Versailles (Lodewijk XIV) zijn inspiratiebron geweest voor die van Middachten. Naar Frans voorbeeld kregen ze keurig geschoren hagen, in geometrische vormen gesnoeide bomen, rechte lanen en spiegelende grachten. Later volgde aanpassingen naar de mode van de Engelse landschapstuin. Met glooiende grasvelden en meer natuurlijk groeiende bosjes erin. Je kunt de tuinen - met oranjerie, rozentuin en kruidentuin - zomers bezoeken, of tijdens de kerstmarkt en het lichtfestijn voor kerst.

KP 2 Hof te Dieren
Landgoed Hof te Dieren was ooit een landgoed met koninklijke allure. Nu in beheer bij Stichting Twickel en een plek waar bekroonde wijn vandaan komt. Achter de oude tuinmuur van de voormalige moestuin tref je ook een sfeervolle kwekerij, gespecialiseerd in bijzondere vaste planten.
Het landgoed met middeleeuws jachtslot kwam in de 17e eeuw in handen van de Oranjes. Stadhouder-koning Willem III liet het verbouwen tot zijn favoriete jachtslot. Om zeker te zijn van wild, lieten de oranjes een uitgestrekte wildbaan afrasteren. Ook legden ze de lange kaarsrechte Koningslaan aan tussen het jachtslot Hof te Dieren en dat bij Ginkelse heide in Ede.
KP 23 IJssel bij Dieren
Dieren, dorp aan de IJssel met zicht op uitgestrekte uiterwaarden enerzijds, en de heuvelachtige bossen van Veluwezoom anderzijds. Eeuwenlang bleef het een kleinschalige gemeenschap met een middeleeuws jachtslot Hof te Dieren, totdat het dorp eind 19e eeuw werd ontsloten door de komst van de spoorlijn en het Apeldoorns Kanaal. De betere bereikbaarheid zorgde voor toerisme en trok bedrijven aan. In Dieren-Zuid, het oude centrum van Dieren, is deze bloeitijd goed terug te zien aan verschillende monumentale panden.
Stap even van je fiets bij ‘Aan Het Veer’ om te genieten van het uitzicht over de IJssel.

KP 90 Koninklijke Gazelle en Piet Pelle
Gazelle bestaat al meer dan 125 jaar. Het bedrijf is opgericht in 1892 door Willem Kölling uit Dieren, een creatieve post beheerder die het vernuft van de fiets als vervoermiddel voorzag. Sinds 1902 is de fietsfabriek gevestigd in het monumentale pand en bedrijventerrein aan de Wilhelminaweg in Dieren. In datzelfde jaar werd ook het logo en de merknaam geboren. Geïnspireerd door de natuur, tijdens een wandeling door de bossen rondom Dieren en Laag Soeren, zag Willem plotseling en reebok oversteken. De snelheid en sierlijkheid waarmee het dier zich uit de voeten maakte, brachten hem op het idee: Gazelle! Eén van de snelste antilopensoorten.
Sinds 2015 heeft Gazelle een geheel vernieuwde fabriek: Het Gazelle Innovation and Production Center. Met de langste langste lakstraat van Europa, zo'n 1,6 km! Het is de modernste fietsfabriek waar jaarlijks met veel passie zo’n 250.000 fietsen gemaakt worden. In 2022 opent het nieuwe Gazelle Experience center aangrenzend aan de fabriek haar deuren. In het Experience Center kunnen mensen alle fietsen en e-bikes van Gazelle testen op een deels overdekte testbaan. Via een loopbrug in de fabriek kunnen mensen ook een blik werpen op het productieproces. Er komt ook een unieke expositie waarmee Gazelle een kijkje geeft in haar verleden, het heden en de toekomst van fietsen.
Veel mensen kennen ‘Piet Pelle op zijn Gazelle’ nog. In het artistieke kunstboekje beleefde Piet Pelle de meest bijzondere avonturen op zijn fiets. Het boekje werd vanaf de jaren 30 door Gazelle-dealers meegegeven als promotiemateriaal. Piet Pelle werd een begrip in Nederland en daarbuiten en er staat sinds 1997 in Dieren een standbeeld van hem.
Je ziet het standbeeld op de Wilhelminaweg aan de overkant van de weg staan, in de bocht naar rechts met de Spankerenseweg.

KP 34 Soerense Broek – IJsselvallei met bijzondere natuur
Na knooppunt 34 krijg je rechts gelijk een mooi zicht op het Soerense Broek. In dit natte beekdal met vochtige schrale graslanden en struweel leven veel bijzondere planten en dieren. Aan de noordzijde kronkelt de Soerense Beek door het gebied. Vanaf de Broekdijk zie je fraaie landschapsbeelden, alsof je door een schilderij fietst.
Soerense Broek is een natuurgebied in ontwikkeling. Bloemrijk dankzij het schone kwelwater dat hier aan de oppervlakte komt. Karakteristieke planten als dopheide, echte koekoeksbloem en rietorchis zijn terug. Maar ook het zeldzame teer guichelheil en het zeer zeldzame vetblad, een insectenetende plant van moerassige heide.
Het schone water trekt ook veel libellen en vogels, zoals de zeldzame grauwe klauwier. Het mannetje is goed te herkennen aan zijn zwarte masker.

KP 94 Priesnitz – een typisch torentje
Van afstand lijkt het net een kapelletje met een hoge torenspits. Het wonderlijke witte torentje op de Soerense enk is gebouwd rond 1860 ter ere van vier water-geneeskundigen, van wie Priesnitz er één is. In het nabijgelegen badhuis kon men koudwatertherapie volgen naar hun ideeën. Een andere naam voor het monument is ‘Torentje van Jut’, naar de bedenker Jut van Breukelerwaard.
De Amsterdamse bankier kocht in 1848 Landgoed Laag-Soeren. Hij leed aan jicht, een pijnlijke reumatische aandoening. Toen hij in een Duits kuuroord ontdekte dat koudwaterbehandeling verlichting bood, besloot hij in Laag-Soeren een watergeneeskrachtig centrum op te zetten: ‘Bethesda’. Vanuit de Soerense Beek liet hij een waterleiding aanleggen. Zo stroomde het zuivere water, met een constante temperatuur van 10 ?C, rechtstreeks van de sprengen naar zijn badhuis. Het badhuis werd bekend als eerste kuuroord in Nederland.

Deze route is aangepast naar eigen wens maar gaat grotendeels over de Gazelle fietsroute door Dieren en Veluwezoom van Natuurmonumenten, hetzij in tegengestelde richting. De tekst is deels gekopieerd van de site van Natuurmonumenten.