Margraten, Valkenburg en Cadier en Keer

Het mooie Savelsbos, dat bestaat uit de deelbossen Eijsderbos, Rijkholterbos, de Riesenberg en het oorspronkelijke Savelsbos, is ingericht als natuurreservaat.

Hier rijzen gladde iepen, beuken en esdoorns hoog naar de hemel op en staan zomereiken en paardenkastanjes statig te wuiven in de wind. Het ui-achtige plantje daslook bloeit kom je massaal op eroderende plaatsen tegen en ook amadelwolfsmelk groeit er onder de bomen. Roofdieren zoals hermelijnen en bunzingen maken jacht op de eikelmuis, maar ook de boommarter zoekt zijn prooi in de smalle gordel van hellingbossen. De groene specht en de draaihals roffelen enthousiast op de bomen. Zij zijn slechts twee van de ruim zeventig vogelsoorten die graag het Savelsbos opzoeken. Fietsend door het bos zullen smalle, steile droogdalen je opvallen en je ziet er terrassen die verwijzen naar de wijnbouw uit de Romeinse tijd.

Prachtig is ook het Veursbos, een veldbies- en beukenbos, dat ten oosten van het Belgische Veurs ligt. Het bos is deels een hellingbos, dus bereid je voor op een stevige klim en de beloning dat je niet meer hoeft te trappen wanneer je naar lager gelegen gebied gaat. De bomen groeien hier op voedselarme, lemige en stenige grond. Loofbomen rijzen hoog naar hemel op en dwergstruiken blijven wat dichter bij de grond. Het is een zeldzaam bostype in Nederland en in Vlaanderen, omdat de bomen alleen goed kunnen groeien wanneer het klimaat koel en vochtig is. Kruiden komen er veel voor. Vooral de witte veldbies en de mispel zullen plantenliefhebbers herkennen in de vegetatie, naast de vanzelfsprekende beukenbomen en zomereiken.

Vervolgens fiets je door naar de Oude Molen. Deze watermolen ligt ook aan de Geul en draait op turbinekracht. De molen is gebouwd in 1860 en later in 1902 herbouwd nadat de molen afbrandde. De molen werd gebruikt als korenmolen en voor het opwekken van elektriciteit. De molen wordt tegenwoordig gebruikt als woning.

Watermolen de Kruitmolen maakt ook gebruik van het water van het riviertje de Geul. In 1820 werd toestemming verleend voor het oprichten en bouwen van de Kruitmolen. In eerste instantie werd met deze watermolen buskruit geproduceerd, wat de naam van de molen verklaart. Later werd de molen ingericht als papiermolen en nog later ging men elektriciteit met de molen opwekken. Dit Rijksmonument staat ook in de top 100 van de Nederlandse UNESCO-monumenten.

Vervolgens kom je bij Chateau Sint Gerlach. Dit complex werd in de twaalfde eeuw gebouwd werd als klooster. In 1574, tijdens de tachtigjarige oorlog, verwoestte Lodewijk van Nassau tijdens een veldtocht tegen de Spanjaarden het klooster. In 1661 kwam het klooster in Spaanse handen waarna het in 1786 pas weer in Hollands bezit werd. Pas in de negentiende eeuw werd het klooster omgebouwd tot kasteel en tijdens de tweede Wereldoorlog werd het kasteel bezet dor de Duitsers, terwijl het na de bevrijding Amerikaanse militairen huisvestte. In 1994 is het kasteel gekocht door de huidige eigenaar, die het meteen liet restaureren.

Hierna fiets je door naar de Geulhemermolen, een middenslagmolen gebouwd in 1244 die werd gebruikt om koren te malen. In 1588 is de molen verpacht voor drie vaten goede rogge per week voor een periode van drie jaar. Een contract uit 1632 laat zien dat de pachtprijs uiteindelijk niet meer betaald werd in natura maar met geld, namelijk honderd rijksdaalders in termijnen van een half jaar. Sindsdien is de molen nog regelmatig verkocht, teruggekocht en zelfs geruild.

Heel gezellig is de buurtschap Sint-Anthoniusbank, dat bestaat uit ongeveer 40 huizen. In de buurtschap zijn veel historische elementen te vinden, wanneer je weet waar je moet zoeken. Ondanks de kleinschaligheid kan je er twee gesloten carréboerderijen vinden, maar ook een monumentale hoeve die ondanks de negentiende-eeuwse bouw uit de zeventiende eeuw komt, een voormalig klooster waarin appartementen zijn gemaakt en een oude hoeve met restanten van een vierkante toren en een overdekte waterput. Tot 1827 hoorde de buurtschap het bij de gemeente Heer en Keer, maar daarna werd dat de gemeente Cadier en Keer. In 1982 kwam Cadier en Keer gemeente onder de gemeente Margraten te vallen, die in 2011 samenging met Eijsden.

Het laatste historische kasteelcomplex dat je kunt bezichtigen staat in Mheer en draagt dezelfde naam. Vier vleugels en een kleine, U-vormige nederhof zijn toegankelijk via een loopbrug over een droge gracht. De westvleugel is het oudste gedeelte van het slot; dit gedeelte van het kasteel werd in het begin van de veertiende eeuw gebouwd. Aan het einde van diezelfde eeuw werd de noordvleugel gebouwd en de oostvleugel, waar een robuuste ronde toren op staat, stamt uit de vijftiende eeuw. Overigens is de toren gebouwd op fundamenten uit de late elfde eeuw. Rond 1570 werd de zuidvleugel gebouwd en was het huidige slot compleet. Bijzonder is dat kasteel Mheer het enige kasteel in Nederland is met een pekneus.