Gulpen naar Valkenburg

De tocht begint gemakkelijk; je mag heuvelafwaarts in de richting van Wijle gaan. Het dorp heeft een gelijknamig kasteel, waarvan de geschiedenis helemaal teruggaat tot 1040. Inmiddels is ‘kasteel’ Wijlre geen echt kasteel meer, maar meer een riant herenhuis dat omgeven wordt door een gracht. Rondom het pand ligt een prachtige tuin, met aan de achterzijde enkele terrassen die in 1910 werden aangelegd. Het gebouw en de bijgebouwen zijn allemaal rijksmonumenten. 

Halverwege het landelijke Schin op Geul en het toeristische Valkenburg kom je de Schaloensmolen tegen. De turbine watermolen heeft de status van rijksmonument werd omstreeks 1700 gebouwd ter vervanging van een andere molen die hoorde bij Kasteel Oud-Valkenburg. De boeren van de dorpen Oud-Valkenburg en Schin op Geul waren verplicht om hier hun graan aan te bieden aan deze banmolen om het te malen. Toen had de molen nog een waterrad; in 1924 is deze vervangen door de huidige turbine. De molen is nog steeds maalvaardig, hoewel hij nauwelijks meer voor dat doel gebruikt wordt. Wel is er een expositieruimte van gemaakt. Twee andere elementen van Kasteel Oud-Valkenburg vind je naast de molen. 

De heemse- en kruidentuin Kasteeltuin Oud Valkenburg vormen monumentale bezienswaardigheden waar je volledig tot rust kunt komen. Het is een uniek gebied, waarin de compositie van de verschillende kleuren en de heerlijkste geuren het gevoel van ultieme ontspanning oproepen. De tuinen zijn divers, waardoor je je kunt blijven verbazen over de harmonie die het geheel uitstraalt. Ook kasteel en landhuis Oost in Valkenburg is een rijksmonument. De eerste vermelding van het kasteel gaat terug tot 1340, toen op de plaats van het landhuis een versterkte hoeve stond. Het huidige landhuis ontstond na een ingrijpende verbouwing in 1839 en 1840 en werd een uiterlijk in de neoclassicistische stijl aangemeten. Het is gemaakt van de okerkleurige mergel, waar de grotten uit de omgeving zo bekend om staan. 

De Franse Molen, ook wel geschreven als Fransche Molen is een watermolen die midden in Valkenburg ligt. Deze werd in 1804 werd op de rechteroever van de Geul gebouwd, die vanwege zijn afkomst ‘Franse Molen’ werd gedoopt. Zoals veel andere markante locaties is ook dit pand een rijksmonument. Ook rijksmonument kasteel Den Halder staat aan de Geul in het centrum van Valkenburg. De naam ‘Den Halder’ betekent dan ook ‘de houder’ en verwijst naar de oorspronkelijke functie van het pand: het een verdedigingstoren die onderdeel uitmaakte van de stadswalmuur. Het kasteel is opgetrokken uit mergel en bestaat uit een vierkante traptoren en een gebouw dat in 1635 werd gebouwd. 

Kasteelruïne Valkenburg is één van de weinige hoogteburchten in Nederland. De burcht werd tot drie keer toe verwoest en opnieuw opgebouwd, maar kwam de laatste vernietiging niet meer te boven in 1673 niet meer te boven. Het kasteel, dat als strategisch bruggenhoofd zou kunnen dienen voor de Fransen in de Tachtigjarige Oorlog, werd door de stadhouder eigenhandig verwoest om dit voorkomen. Na de oorlog werden veel restanten van de ruïne gebruikt om andere gebouwen in de stad weer op te bouwen.