Waterlinie II

Oude landgoederen, indrukwekkende kastelen, historische buitenplaatsen en landelijk aangelegde tuinen. Dát is wat je te wachten staat in de Vechtstreek, nabij de hoofdstad van Utrecht. Die stad kreeg in 1122 stadsrechten en heeft zich in de afgelopen eeuwen ontwikkeld tot één van de meest bruisende steden van Nederland. Kenmerkend voor Utrecht zijn de grachten en de hoogste kerktoren van Nederland: de Domtoren is maar liefst 112,32 meter hoog. Dat het in de Gouden Eeuw goed toeven was, laten de vele adellijke buitenhuizen aan de Vecht zien. Ze worden vaak door riante landgoederen en prachtige parktuinen omgeven en de waterloopjes, die hun oorsprong vinden bij de Vecht hebben een grote diversiteit aan groen tot gevolg. De Vechtstreek vormde ook een belangrijkste verdedigingslijn in de Nederlandse geschiedenis. De Nieuwe Hollandse Waterlinie werd in de achttiende eeuw aangelegd en verving de Hollandse Waterlinie. De nieuwe linie werd 85 kilometer lang en bestond uit 46 forten en de vestingsteden Muiden, Weesp, Naarden, Gorinchem en Woudrichem. Met de linie kon het water in bepaalde gebieden gereguleerd worden en vormde daarmee een goed verdedigingsmechanisme tegen vijanden. Schepen liepen vast en soldaten te paard of te voet konden het gebied niet meer oversteken. Op de plekken waar inundatie niet mogelijk was, of waar wegen aangelegd waren, werden massieve forten gebouwd. Doordat deze forten werden ontwikkeld om optimaal de omgeving te kunnen verdedigen, zijn de meeste vestingwerken uniek. De waterlinie is ingezet tijdens de Frans-Duitse Oorlog en tijdens de Eerste en Tweede Wereldoorlog. Een aantal van de indrukwekkende verdedigingswerken waar je tijdens de route langskomt, zijn onderdeel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie, terwijl andere vestingen iets anders beschermden. Zo werd voor de verdediging van Utrecht Bastion Sonnenborgh gebouwd, samen met nog drie andere bastions. De bouw van het bolwerk werd gestart in 1544 en het bolwerk is vanaf 1552 in gebruik genomen. In het bolwerk is een publiekssterrenwacht te vinden met een museum voor weerkunde, sterrenkunde en bastiongeschiedenis. In 2001 is het bolwerk voor het laatst gerestaureerd. Op de Houtense Vlakte liggen vier Lunetten die samen één groot verdedigingswerk voor Utrecht vormden. Fort Lunet 2 is daar een onderdeel van. Lunet 2 werd gebouwd tussen 1822 en 1823. In 1997 heeft gemeente Utrecht het fort gekocht, en restaureerde deze in 2009-2010. Fort Lunet 3 is gebouwd tussen 1822 en 1824. Eind 1939 besloot het Ministerie van Defensie om de verdedigingslijn te verschuiven en werd het werk aan fort lunet 3 stopgezet. Het casco heeft daarom geen dak en geen funderingsplaat. De restauratie van de kanonkazemat is wel afgerond. Vanaf 2011 zit er een kinderopvang en een scoutinggroep in het fort. Fort Lunet 4 is gebouwd tussen 1819 en 1821. Aan de aanvalszijde van dit fort zijn schietgaten gemaakt in de muren en aan weerszijden kanonkazematten. In 1936 en 1939 werden er in totaal nog een betonnen kanonkazemat en twee betonnen schuilplaatsen aan toegevoegd. Lunet 4 wordt momenteel door een scoutinggroep gebruikt. Het Werk aan de Waalse Wetering dateert uit 1875 en behoorde ook tot de Nieuwe Hollandse Waterlinie. In de wal ligt een kazerne en een remise voor geschut. In het fort was ruimte voor 94 soldaten en 10 stukken geschut. De fortwachterswoning ligt hier ook in de buurt. Fort Honswijk, gebouwd tussen 1841 en 1848, was het eerste en grootste torenfort in de Nieuwe Hollandse Waterlinie. De bomvrije toren werd omgeven door een gracht. Fort Honswijk diende als bescherming van het Lekacces; de Lekdijk en de binnendijkse stroomruggen. Het fort is tussen 1879 en 1888 verbeterd met een bomvrije poort, een magazijn, een kazemat en vier remises. Het Lunet aan de Snel is een verdedigingswerk even ten noorden van Fort Honswijk. Vanaf 1871 verbeterde men de Stelling van Honswijk. Ook het Lunet aan de Snel werd onder handen genomen. In 1873 is de wal verstevigd en bouwde men een bomvrij gebouw langs de lunet. Er werd ook een nieuw inundatiekanaal gegraven voor extra verdediging. Het lunet aan de snel wordt sporadisch gebruikt door de Explosieven Opruimings Dienst als opslagruimte voor gevonden explosieven. Daarom is het terrein niet toegankelijk. Werk aan de Korte Uitweg werd gebouwd in 1877 ter verdediging van Fort Honswijk. De kazerne werd gebruikt als verblijfplaats voor troepen en als opslagplaats. De houten loods naast de kazerne werd voornamelijk gebruikt als opslag voor artillerie. Achter de kazerne bevindt zich een remise. Het terrein en de gebouwen zijn op zondag geopend van 12.00 tot 17.00 uur. Het Fort bij Vechten is gebouwd van 1867 tot 1870. Binnen de gracht is het fort 17 hectare groot. Van 1950 tot 1996 werd Fort Vechten gebruikt door defensie voor de opslag van metalen en rubberen binnen- en buitenbanden. Sinds 1996 is het fort in eigendom van Staatsbosbeheer en wordt het gebruikt voor recreatieve doeleinden. Er kan gekampeerd worden, er worden feesten gegeven en diverse outdoor evenementen georganiseerd. In de zomerperiode worden er rondleidingen gegeven. Ook Fort Voordorp is een onderdeel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Het fort werd gebouwd tussen 1867 en 1871. Na de restauratie van het fort en de gebouwen in de omgeving, worden een aantal van de gebouwen gebruikt als evenementenlocatie. Het Fort op de Voordorpse Dijk is gebouwd tussen 1867 en 1871. De functie van het fort was het beveiligen van de omringende gebieden bijvoorbeeld de spoorlijn naar Amersfoort en omliggende inundatievoorzieningen. In 1878 werd het fort aangepast; er werd onder de wal een 38 meter lange tunnel aangelegd om het geschut te kunnen verplaatsen. De kazernes werden vergroot en er is een bomvrije munitieopslag gebouwd. Er heeft echter nooit een aanval op dit fort plaatsgevonden, waardoor de kazernes veelal ongebruikt zijn gebleven. In 1960 verloor het haar functie als verdedigingswerk en is het nog enkele jaren gebruikt voor munitieopslag. Na een restauratie in 1998 en een verbouwing in 2000 wordt het fort gebruikt als evenementenlocatie. Je ziet niet alleen historische forten, maar komt ook leuke molens tegen. Poldermolen Buitenweg is gebouwd in 1830. Zijn functie was het bemalen van de 288 hectare grote polder Buitenweg. Ruim 100 jaar na de constructie werd de wipmolen ingrijpend verbouwd. De houten bovenas werd vervangen door een bovenas van gietijzer en de molen kreeg nieuwe roeden. Als je de molen wilt bezichtigen, kan dat op afspraak. Stellingmolen Rijn en Zon is gebouwd in 1912 en zijn functie was het malen van graan. De molen was uitgerust met zelfzwichting en dat werd hem in 1949 bijna fataal. Bij een opkomende storm kregen de molenaars de molen niet onder controle, hierdoor sloeg de molen op hol en kwam hij pas tot stilstand toen bijna alle kleppen waren weggewaaid. Pas in 1977 vonden herstelwerkzaamheden plaats, nadat de gemeente de molen had opgekocht. Onder in de molen wordt nog meel verkocht dat in de molen zelf gemalen is.