Open Monumentendag 2023 - Route Oost

Deze fietsroute is speciaal gemaakt voor Open Monumentendag 2023. Via onze website https://www.bezoekhollandskroon.nl/te-doen/open-monumentendag-in-hollands-kroon/ kunt u meer informatie vinden over de deelnemende panden. Hier kunt u ook een programmaboekje in PDF downloaden en de andere fietsroutes bekijken.

U kunt elk punt op deze route gebruiken als begin- of eindpunt. 

Korte beschrijving Wieringermeer

De Wieringermeerpolder is in 1930 drooggelegd. De overheid zorgde voor een planologische inrichting van de vier kernen Wieringerwerf, Kreileroord, Slootdorp en Middenmeer. De verdeling van kavels door de Dienst Zuiderzeewerken verliep gestructureerd met de inmiddels kenmerkende Wieringermeerboerderijen.

Gemaal Leemans

Noorderdijkweg 26, Wieringerwerf

Als u bij de sluis staat, kunt u het hoogteverschil tussen de Wieringermeerpolder en het IJsselmeer goed zien. De Wieringermeer is een van de diepste droogmakerijen van Nederland, tot wel 6,60 meter onder NAP. Samen met gemaal Lely is van februari tot augustus 1930 de polder drooggemaakt. Het gemaal is vernoemd naar hoofdinspecteur-generaal van Rijkswaterstaat ir. W.F. Leemans. 

De twee centrifugaalpompen zijn beide gekoppeld aan een dieselmotor. Er was ruimte voor een derde pomp, maar deze is nooit geplaatst. 

Dijkmagazijn

Noorderdijkweg nabij 24, Wieringerwerf

In de gemeente Hollands Kroon staan twee dijkmagazijnen op de Noorderdijk aan de rand van het IJsselmeer. Het zijn unieke objecten in een landschap dat gevormd is door actief watermanagement. De dijken langs het IJsselmeer vertellen het verhaal van de polder en de beschutting tegen het water. De dijkmagazijnen speelden hierin een belangrijke rol. Er werden zandzakken en ander gereedschap opgeslagen voor het geval er (nood) werkzaamheden aan de dijk moesten worden uitgevoerd.

Tegenwoordig hebben de dijkmagazijnen deze functie niet meer. Het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier is in 2020 op zoek gegaan naar een geschikte herbestemming van de dijkmagazijnen. Het plan van ‘Culture Matters’ is door de jury als winnende plan gekozen. Culture Matters gaat zich over drie dijkmagazijnen aan de Noord-Hollandse IJsselmeerkust ontfermen. Twee magazijnen worden gerestaureerd en getransformeerd tot duurzame, zelfvoorzienende guesthouses. Eén, het magazijn op de oude Wieringermeerdijk, wordt geactiveerd als (water) educatiehuis, waar het veelzijdige verhaal van mens, land en water tot leven gaat komen en gaat spreken. Dit wordt onder andere gedaan door het maken van een podcast en een podwalk door het gebied, die op een unieke manier de verbinding zoeken en aanbieden tussen enerzijds het verhaal en anderzijds de locatie zelf. Het wordt dus echt het Pratende Huis.

Zaterdag 9 september om 12.00 uur zullen de podwalk én eerste aflevering van de podcast feestelijk gelanceerd worden bij het dijkmagazijn. Lees meer over het plan op https://dijk.nl/. 

Op zaterdag en zondag van de Open Monumentendag zijn de deuren van het dijkmagazijn voor u geopend en worden er verse sapjes en wat lekkers geserveerd. Er zijn korte presentaties over de geschiedenis maar ook over de toekomstplannen voor het dijkmagazijn. Kom gerust langs! 

Gat in de dijk

Noorderdijkweg nabij 24, Wieringerwerf

Tijdens de Tweede Wereldoorlog is een deel van de dijk langs het IJsselmeer tot ontploffing gebracht. Hierdoor kwam de Wieringermeer weer onder water te staan. Op de plek van het gat in de dijk ontstond later het natuurgebied ‘De Wielen’, tegenover het Dijkgatbos langs de Noorderdijkweg in de Wieringermeer.

Op de oude dijk, die destijds is doorgebroken, is een toegangspad gemaakt met aan het einde een uitkijkpunt. Vanuit dit punt heeft u zicht op de plek waar de dijkdoorbraak ontstond.

Het uitkijkpunt is altijd geopend. Het grindpad naar het uitkijkpunt is rolstoelvriendelijk. Er zijn verschillende informatieborden aanwezig.

Deze locatie is onderdeel van de Verhalenroute IJsselmeerkust en heet ‘De dijk springt’. Bekijk op locatie de informatieve video. 

Voormalige Hervormde Kerk

Brink 55, Slootdorp

In 1932 is het kerkgebouw met kosterswoning voor de Nederlands Hervormde Gemeente van

Slootdorp gebouwd. In 1946 is de schade door de onderwaterzetting van de Wieringermeer (inundatie) hersteld door architect G. van Hoogevest te Amersfoort. Hij heeft vermoedelijk ook het oorspronkelijke kerkontwerp gemaakt.

De zaalkerk wordt afgedekt met een laag komend zadeldak met de noklijn in oost-west richting en heeft een toren op het westen. Alle dakschilden zijn met zwarte Hollandse pannen gedekt. De kerk telt vier traveeën, verdeeld door drie schuin uitgemetselde steunberen.

De centraal op de voorgevel staande (ingekapselde) toren heeft een steil en overstekend zadeldak gedekt door zwarte Hollandse pannen. De overluifelde hoofdingang van de kerk met dubbele houten deur bevindt zich centraal in de voorgevel. Rechts naast de hoofdingang is een steen ter herdenking aan de bouw ingemetseld.

Het sobere, merendeels gaaf bewaard gebleven interieur van de kerk heeft in het zicht gelaten spanten, een beschoten kap, een oorspronkelijk bankenplan, een oorspronkelijke preekstoel en oorspronkelijk glas-in-lood bestaande uit rechthoekige ruitjes in diverse kleuren. De omtrek van de toren is in het interieur herkenbaar.

In 2004 zijn er bouwwerkzaamheden naast het kerkgebouw aan de Brink, er worden woningen gerealiseerd. Dit is zichtbaar op een van de foto’s. 

De kerk heeft sinds 1998 als cultureel centrum dienstgedaan. In 2019 is een vergunning verleend voor het realiseren van zes zorgwoningen. De kerk is daarom volledig verbouwd, met behoud van de karakteristieke elementen van het monument. Ook het orgel is bewaard gebleven. Inmiddels is het Pioniershuis geopend en biedt een thuis en dagbesteding aan mensen met een verstandelijke beperking. 

Het kerkgebouw met de kosterswoning hebben de status van rijksmonument. Het orgel is uitgesloten van de monumentale bescherming. 

In Wieringermeerpolder werd er in elk dorp (behalve Kreileroord) een katholieke, hervormde en gereformeerde kerk gebouwd. Dit waren de drie grootste geloofsrichtingen in het verzuilde Nederland. De katholieke kerk aan de Brink in Slootdorp is in maart 2010 gesloopt. De hervormde kerk is vanaf 1998 herbestemd als cultureel centrum en sinds 2019 in gebruik voor (zorg)woningen. De protestantse Langewegkerk is nog het enige kerkgebouw in Slootdorp waar erediensten worden gehouden. 

Verzameling Familie Roza

Oom Keesweg 22, Wieringerwerf

Op het erf bij familie Roza is van alles te bekijken: een open tuin met vijver, zitjes en doorkijkjes, een collectie kinderserviesjes, een poppenwagen-verzameling, antroposofische poppen, oldtimer tractoren, antieke gereedschappen, huishoudelijke benodigdheden uit vervlogen tijden et cetera.

In de boerderij kunt u de vitrine met handgemaakte antroposofische poppen van Anneke bekijken. Of u struint door de schuur waar Gerrit zijn museum heeft met antieke tractoren, gereedschappen en huishoudelijke benodigdheden.

Tijdens Open Monumentenweekend bent u op zaterdag en zondag van harte welkom bij de familie Roza. Ze geven u graag een rondleiding, kom langs en geniet!

De Cultuurschuur

Loggersplein 1, Wieringerwerf

De Cultuurschuur is hét culturele hart van Wieringerwerf. De geschiedenis van de polder is met het gebouw verweven. Op de gevel is de waterstand na de dijkdoorbraak aan het einde van de Tweede Wereldoorlog zichtbaar gemaakt. Door het pand vertellen muurschilderingen (sgraffito) in tien scènes de geschiedenis van de Wieringermeer in 1930-1955. 

Historisch genootschap

Het Historisch Genootschap Wieringermeer is gevestigd in De Cultuurschuur en heeft een uitgebreide collectie. In de filmzaal worden doorlopend historische films vertoond. Het Genootschap heeft een tentoonstelling over het leven in de Wieringermeer. 

De vrijwilligers van het Historisch Genootschap ontvangen u graag in De Cultuurschuur. De tentoonstelling is geopend op zaterdag en zondag van 10.00 tot 17.00 uur. Er wordt koffie en thee geschonken. 

Nieuwe tentoonstelling Sgraffito

Op 9 september wordt een nieuwe interactieve tentoonstelling geopend over het wel en wee van de Wieringermeer, gekoppeld aan de unieke sgraffito collectie. Deze tentoonstelling resulteert uit een samenwerkingsverband tussen Stichting De Cultuurschuur en het Historische Genootschap Wieringermeer en kreeg vorm rond de omloop boven in de centrale hal van De Cultuurschuur, tegenover de sgraffito's.

Hoe ontstond de Wieringermeer, hoe werd deze bevolkt, tegen het eind van de oorlog onder water gezet en hoe is de dappere polder vervolgens weer herrezen? Wie speelden hierbij een rol, wat is typisch aan de Wieringermeer en hoe gaat zich dit in de toekomst ontwikkelen? 

Doe grondboringen, maal de polder droog, hoor de schrik en ontheemding door de inundatie en ervaar hoe hoog de zee werkelijk kan komen.

Voor elke bezoeker aan dit bijzondere gebied een interessante bodem van kennis, zeker ook voor hen die de polder op de Open Monumentendagen fietsend gaan verkennen. 

Kom dus even kijken op de vide van De Cultuurschuur om het landschap waar u door gaat fietsen nog meer te waarderen!

Fietsroute

Er is een fietstocht uitgestippeld die vertrekt vanuit De Cultuurschuur naar o.a. het Dijkmagazijn, waar het verhaal vanuit de waterbeheersing verteld zal worden. 

Het Domeinkantoor

Ir. Smedingsplein 1, Wieringerwerf

Het voormalige domeinkantoor is statig en een kenmerkend gebouw in Wieringerwerf. Het wapen van Heemraadschap de Wieringermeer hangt nog steeds aan de gevel. Dat herinnert ons eraan dat het Heemraadschap tot 1994 verantwoordelijk was voor het waterbeheer in de polder. De brede zwarte rand staat voor de solide dijken van de Wieringermeer die in 1930 droogviel. Het goud en de korenaren symboliseren de vruchtbare grond en de haringen de oorspronkelijke toestand, de zee. Op 1 april 1950 werd het wapenschild officieel onthuld.

Het kantoor is opgetrokken in de trant van het traditionalisme met toepassing van gestileerde neo-barokke details, onder meer in de trappartij van de hoofdingang en vensterafsluiting van de risaliet. Het gebouw is na de dijkdoorbraak van 1945 zonder noemenswaardige wijzigingen van het oorspronkelijke ontwerp hersteld.

Bij het verlaten van het pand door het waterschap is er een fontein gedoneerd aan de inwoners van Wieringerwerf welke nog steeds te zien is schuin tegenover het pand. In 2013 zijn er appartementen gemaakt in het gebouw.

Tijdens het Open Monumentenweekend is het pand alleen vanaf de buitenkant te bezichtigen.