Heeg, Balk en Koudum

De Friese streek Gaasterland is een heel ander soort gebied dan je in de Friese provincie verwacht aan te treffen: in plaats van een vlak polder- en weidelandschap heeft dit natuurgebied rijk glooiende bossen. Het reliëf dat het op- en aflopende landschap veroorzaakt vormde een natuurlijke beschermwal tegen het water van de Zuiderzee, en nu nog tegen het water van het IJsselmeer. Op het hoogste punt in Gaasterland staat een luchtwachttoren die een prachtig uitzicht biedt over land én zee.

Workum is de jongste van de Friese Elf Steden en kreeg in 1399 stadsrechten. Sinds de vijftiende eeuw richtte Workum zich op de scheepsbouw, maar toen in de zeventiende eeuw ook veel polders werden aangelegd, werd ook de molenbouw een belangrijke pijler. Nog altijd is de nostalgie van die tijd voelbaar, want Workum is een beschermd stadsgezicht. Met vele bezienswaardigheden is het relatief onbekende plaatsje een verborgen schat, die klaar ligt om ontdekt te worden.

In het dorpje Woudsend staat een prachtige achtkante stellingmolen op een gemetselde witte onderbouw: windmolen ’t Lam. De molen wordt nog altijd gebruikt als koren- en pelmolen en hoewel het exacte bouwjaar onbekend is, vermoedt men dat ’t Lam voor 1698 al is gebouwd. Sinds 200 is in de molenaarswoning, die naast de molen staat, een molenwinkel en een informatiecentrum over de molen gevestigd.

In het dorpje Indijk zie je een fraaie klokkenstoel staan. Het gevaarte staat op een soort terpje in een weiland, bij een klein kerkhof. In 1720 stond er al een klokkenstoel bij een kerkje dat inmiddels vergaan is, en het had niet veel gescheeld of ook de klokkenstoel was verdwenen, want in 1949 vernielde een zware storm de stoel. De veertiende-eeuwse klok werd opgeslagen, maar 1978 weer tevoorschijn gehaald toen de huidige klokkenstoel werd geplaatst.

Vlak voordat je bij het startpunt van de tocht terugkomt, zie je de Nylânnermolen nog staan. Waarschijnlijk werd deze achtkante bovenkruier in 1784 gebouwd als poldermolen. De grondzeiler bemaalt 440 hectare aan polder en was niet de eerste molen op deze locatie. In 1624, het jaar waarin de polder werd ingedijkt, werd er al een molen met een waterrad geplaatst. Die molen kreeg later een vijzel die te klein was, waarna de huidige molen, inclusief grotere vijzel, werd geplaatst. De molen werkte op windkracht tot 1950, daarna werd er een dieselmotor in de molen geplaatst die de aandrijving verzorgde.