Bevrijdingsroute 1ste Poolse divisie

Deze fietsroute is één van de fietsroutes ter herinnering aan de bevrijding van Noordwest-Brabant in november 1944. De 1ste Poolse Pantserdivisie bevrijdde, onder leiding van generaal Maczek, het oostelijke deel van de Brabantse Westhoek.

Je start de fietsroute in het centrum van Zevenbergen, vlakbij de oude Suikerfabriek van de voormalige 'Suikerstad'. In de buurt van de Achterdijk waarover je nu fietst zijn in mei 1940 minstens drie Duitse vliegtuigen neergekomen.

Bartholomeuskerk in puin

Op weg richting knooppunt 57 kom je uit in Zevenbergschen Hoek. Dit dorpje liep in zowel 1940 als in 1944 flink wat schade op. De Sint Bartholomeuskerk werd in beide strijdgevechten flink beschadigd en is na de oorlog herbouwd, net zoals veel andere panden in het dorp.

Tankversperringen

Vanaf de Zwaluwsedijk vind je aan weerszijden van de weg grote betonnen blokken. Dat zijn restanten van een tankversperring, aangelegd door de Duitsers en bedoeld om vijandelijke tanks tegen te houden. De tankversperringen waren op elkaar aangesloten met een, niet meer zichtbare, tankgracht. Die werd gegraven door dwangarbeiders van het 'Aussenkommando', ofwel concentratiekamp, in dorp Moerdijk.

Oude Moerdijkbrug

Net voorbij de versperringen kom je een bunker type 621 tegen. Die is gebouwd door de Duitsers in de jaren 1943-1944 ter beveiliging van de Moerdijkbruggen. Ook hiervoor is gebruik gemaakt van dwangarbeiders uit het 'concentratiekamp'.

Uiteindelijk waren het de Duitsers zelf die in november 1944 de verkeersbrug en spoorbrug opbliezen. Ter herinneringen aan de oude Moerdijkbruggen staat een groot monument in de vorm van een X bij de huidige brug over het Hollandsch Diep.

Aussenkommando Moerdijk

In dorp Moerdijk werd zowel in mei 1940 als in het najaar van 1944 een hevige strijd geleverd. In 1943 vestigden de Duitsers hier een soort concentratiekamp als dependance van het kamp in Vught.

De dwangarbeiders waren deels Joden en deels politieke gevangenen en werden onder erbarmelijke omstandigheden tewerkgesteld aan verdedigingsinstallaties in de omgeving van het dorp.

Terug naar het begin

Via knooppunt 39 en 38 keer je terug naar Zevenbergen en kun je genieten op één van de vele terrassen die het centrum rijk is.

Liever een papieren versie van deze route?

De route is ook verkrijgbaar op papier in bezoekerscentrum Het Mauritshuis, de toeristische informatiepunten van VVV Moerdijk en op diverse andere toeristische locaties in de gemeente Moerdijk.