Huksbeker Watermolen

In de tuinmuur van het museum Paltehuis te Oldenzaal is een gevelsteen ingemetseld die afkomstig is van een watermolen die ± 125 meter zuidoostelijk van het erf aan de Gammelkerbeek heeft gestaan. Vertaald in het Nederlands luidt de Latijnse tekst op deze steen: 1589. Nadat het vuur de molen in het genoemde jaar verteerde, heeft de Raad haar in het ondervermelde jaar weer vernieuwd, 1632, toen raadsheren waren Petrus Janssen sr., Albert Helmich, Arnold ten Hoente, Gerard Tappe, Adolf a Limborch en Henric Poscamp, meester der beide rechten. Bewaar ons Heer Jezus in Uw Waardigheid en Gerechtigheid.De tekst is duidelijk; de molen was in 1589 afgebrand en de raad van Oldenzaal besloot haar weer te laten opbouwen. Dat tussen het afbranden en opbouwen een tijdsbestek ligt van 43 jaar is toe te schrijven aan de erbarmelijke gevolgen voor Twente, en met name het rechtsgebied van Oldenzaal, van de tachtig jarige oorlog (1568-1648) heeft moeten ondervinden. Meer dan 20% van de Twentse akkers lagen ongebruikt. Dit is een gemiddelde voor heel Twente. Dat betekend dat in het Oldenzaalse rechtsgebied de verwoesting veel groter is geweest vanwege het strategische belang van de stad Oldenzaal. Tussen 1572 en 1626 waren er immers zes machtswisselingen tussen de Staatsen en de Spaansen. De gevolgen voor het omringende land laten zicht dan raden. De watermolen stond bekend onder de naam ‘Hulsbeker Watermolen’. Mogelijk heeft deze molen tot het erf Hulsbeek behoord. Vanwege het feit dat de raad van Oldenzaal de molen in 1632 laat herbouwen mogen we concluderen dat de molen dan al in het bezit is van de stad Oldenzaal. We lezen verder dat in het begin van de 18e eeuw de molen behoorde tot de Algemene Armenstaat van Oldenzaal. Tussen 1730 en 1749 is de molen particulier bezit geweest. Gedurende deze periode schijnt de toenmalige pachter, Lubbert Hulsbeek, de molen slecht beheerd te hebben. In 1749 werd de molen weer door de Armenstaat teruggekocht en spoedig daarna is hij afgebroken. Ook het bij de molen behorende woonhuis dat door Lubbert Hulsbeek werd bewoond was door hem totaal uitgewoond. In de periode april 1763 - februari 1764 werd door hem een nieuwe woning gebouwd. Zowel de oude als de nieuwe woning werden aangeduid als de ‘Hulsbeker Muldersplaats’, tegenwoordig nog bekend als de ‘olde Mulder’, immers Lubbert was toen toch de oude mulder. In 2010 is een project opgestart om de restanten van de watermolen, die nog duidelijk zichtbaar in de beekbodem aanwezig zijn, toegangkelijk te maken voor het publiek. In 2013 is dit project uitgevoerd middels een molenbrug van cortentstaal over de beek en een molencirkel met twaalf Bentheimerstenen met elk een verwijziging naar een molen uit de rijke molenhistorie van Oldenzaal. In het najaar van 2013 is het project afgerond met het plaatsen van een molenrad van staal met een diameter van 4 meter.